Bicol Express

Kun ika home o office along the riles diyan sa Panganiban Drive paminsan-minsan mayuyogyog o makukubanan ka nin busina kan train.  Hay salamat! Nabuhay liwat an orihinal na Bicol Express … haloy nang comatose an PNR kun dae ako nasa-salá may 5 o 6 na taon na.  An sinyales kuminosog lalo na kan mahiling ko si PGMA asin Kabayan Noli nagpa-picture sa bagong commuter service kan ferocaril sa Manila. Mga bagong coaches hali sa Hyundai Rotem kan South Korea, segun sa bareta kaibahan na sa $300 [P15 billion] million budget an rehab kan South Line [Legaspi] asin North Line [Angeles]. Dakulang budget ini kumpara kan si huring rehab kan South Line kan 1991 na P1.7 billion.

An sabi ni PNR Chair Mike Defensor [yaon pa ini?] na an train ta daa “soon” magigin international standards ka linyada na kan Rome asin New York, kaya pati daa nin  6 hours an biyaheng Bicol.  WOW!  Arin daw an standards na sinabi ni Mike  — an track gauge, an servicio, an facility, o an management?  Na mention niya na most of the cost will be for repair of the bridges and tracks of the south line  [Manila-Legaspi] na iyo si beneficiario kan enot na AusAid loan kun saen John Holland-Australia an contractor.  May duda lang kaya ako sa long-term plan ta digdi nakasalalay an buhay kan train operations.  May duda man ako kung na-planong marhay baad ma-pareho ini kay previous rehab.  An mga sinking embankments and unstable ground asin an malasadong implementation maski na ngani may PIO na iyo an nagmamato para makasiguro na yaon entiro sa POW nasusunod.

Gusto niyang sabihon si enot na South Line rehab natapos kan 1998 naraot tolos?  Ta kun 5-taon nang mayong operasyon an PNR dae sana nahaloy si 1.7 billion pesos na rehab cost.  Saen an problema?  Ma-repair na naman baad mapa-duman giraray sa ibang bulsa an porsyento asin magsapo na naman an taxpayers ta utang baga ini.  Baad kasali naman digdi si relocation cost kan mga squatters sa riles.  As long as dae nai-prinsintar kan PNR an saindang program of works asin long-term plan kan dae ako mangalas pag-agi nin pirang taon gadan na naman ini.  Dakulaon na bagay an maintenance cost kan railways kun dae sinda seryoso na simbagan ini mayong man sanang manyayari.  An pagkaka-aram ko dakul na an pina-retiro o nag-retiro dahil talagang overstaff an kumpanyang ini.  Baad si mga unpaid asin retirement-separation benefits kan mga empleyado kuanon pa sa loan.  Dakulaon na isyu an squatters ta pinabayan na sana kan gobierno magpara-istar tapos kan compounded an problema saka magibo nin solusyon.  Sa Manila garo padiit-diit na tinatawan nin solusyon pero an kalabaan kan South Line [approx 480 km] dakulang isyu pa an relocation.

P5.3 million an cost kan repair kan mga coaches na mabiyaheng Bicol.  Mas barato daa ini sa P100 million selling price kan brand new coach asin 30 coaches an ire-refurbished kan PNR.  Dae ko ipapadaog an train over buses por dahil mas barato, mas convenient, asin mas safe magbiyahe.  An drawback lang ninda iyo an derailments asin daeng sigurong oras kan saimong arrival.  An mga lolo ko [both Mama and Papa side] hale digdi, an sakong ama digdi man nag-retiro, may tugang pa ko na ngonian presente konektado digdi.  Harani ini sa puso ko [asin kapamilya na].  Magayon an train, malipot [minsan garo na freezer], dakula an leg room, asin may aircon sleeper section na kun saen duwa an okupante kan sarong kwarto.  Kan panahon ni GM Prado pig-introduce ini pero nawara na sanang bigla.  May sterwadess pa kaidto with snacks.  Igwa pa ngani nin restaurant an Penafrancia Express na nawara man tolos.  Ngonian daa  igwa naman nin LCD TV sa tahaw.  Naisipan daw ninda ini na an riles garo ka dinuduyan — makaag ka nin TV — pirang biyahe raot na iyan.  Pipe-in music sana basta pang matagalan.

Bako man isyu an track gauge na iyo an request kan nagkakapirang Bikolano na gibohon nang standard gauge [4’8.5″) an existenciang CAPE Gauge [3’6″] na linya.  Dakulang debate ini kan mga rail experts ta dae man daa problema kun yaon pa kita sa narrow gauge.  An satong riles na ginagamit panahon pa nin Kastila — 1892 to be exact.  Dakul pang kumpanya mostly in Asia and Ocenia arog kan  Australia [Queensland], New Zealand, asin Taiwan an nag-ga-gamit kaini asin successful sinda sa operasyon.  Maski ngani diit na sana worlwide [6%] kumpara sa 60%  kan standard gauge.  An plano kaya kan PNR an South Line i-mantenir an narrow gauge an North Line iyo an standard gauge.  Mas tipid kaya sa maintenance  an narrow gauge asin dae pa man naka-design an satong train for high speed na pareho kan TGV o Shinkansen lines.   An locomotive tang gamit suanoy Diesel Engine Locomotive (DEL) haloy ta na ining gamit asin reliable … kaepuhan lang asikaso nin marhay na maintenance.

An ballast maintenance sarong dakulang isyu man, dae na ngani kayang mag reballasting hinahabon pa kan mga tawo an balastro.  Dakul kaya an mapapakinabangan arog kan mga rail joints asin concrete ties na pwedeng maka-diskwedo sa train, dakul kaya sato an pasaway kaya dapat mahali an home along the riles.  An pinakasimpleng ehemplo nin operasyon iyo an MRT hilinga ta mayo problema sa squatting.

• Mainline South